Towarzystwo Kulturalne „Echo Pyzdr” przy współpracy z Centrum Informacji i Wspierania Samorządów w Ialoveni  (Mołdawia) zorganizowało 5.dniową (18 – 23 września 2017) wizytę studyjną w mołdawskich, w tym naddniestrzańskich, instytucjach samorządowych i parafiach katolickich. Główne cele wyjazdu to: rozpoznanie potrzeb części Polonii w Naddniestrzu (wsie: Rybnica, Swoboda Raszków, Raszków – tereny opisywane w trylogii H. Sienkiewicza); pozostawienie propozycji m.in: organizowania kolonii letnich w Polsce, w Kaliskiem, dla dzieci polonijnych z tych naddniestrzańskich wsi; rozpoznanie aktualnych potrzeb dla kontynuacji Programu Stypendialnego “Mecenat” realizowanego w Swobodzie Raszków przez Towarzystwo Kulturalne “Echo Pyzdr”; spotkania samorządowców z Blizanowa, Cekowa Kol. i Starostwa Kaliskiego z partnerskimi samorządami w Mołdawii (wsie Mitoc i Malaiesti oraz Rejon Orhei).

Plan wizyty wzbogacały bieżące potrzeby zgłaszane przez lokalne środowiska mijanych miejscowości. Doszło m.in. do dwóch nieplanowanych spotkań w Rejonach (Starostwach) Riscani i Bielce oraz w gminie Step-Socz. Rejon Riscani podpisał porozumienie ze Starostwem Kaliskim wiosną 2017. Podczas spotkania zaprezentowano polskiej delegacji zasoby gospodarcze i edukacyjne rejonu i określono pola współpracy. Spotkanie w Bielcach pozwoliło zapoznać się z merem i kadrą zarządczą Rejonu i w rezultacie rozmowy zaplanować podpisanie porozumienia o współpracy ze Starostwem Kaliskim.  Pierwsze działania podjęto jednak bezpośrednio po spotkaniu. Bielce (drugie pod względem wielkości miasto Mołdawii) wprowadziły w dwóch szkołach (liceum i gimnazjum) język polski jako drugi obowiązkowy język nauczania. To program pilotażowy, wspierany przez Ministerstwo Edukacji Mołdawii. Uczestnicy polskiej delegacji zobowiązali się do stworzenia w szkole biblioteki polskiej literatury oraz do doposażenia szkół w polskie podręczniki i materiały dydaktyczne. Pierwszy pakiet wyjedzie z Kalisza już z początkiem października.

Gmina Step-Socz, gdzie naszą delegację zatrzymano w trakcie podróży do Naddniestrza niejako „na stopa” zasygnalizowała,  podczas 30 minutowego spotkania, potrzebę współpracy z polską gminą. W Powiecie Kaliskim niezwłocznie podjęto rozmowy na ten temat z w wójtami gmin. Byłoby to 13.te porozumienie o współpracy podpisane w ciągu ostatnich 5 lat, głównie na Ziemi Kaliskiej, między samorządami Polski i Mołdawii.

W samorządach, gdzie partnerstwa podpisano w ostatnich latach (Mitoc, Malaiesti, Orhei) omówiono kolejne wspólne działania, jak np. zainicjowanie ochotniczych straży pożarnych, których w Mołdawii nie ma. Gmina Malaiesti (partner Cekowa Kol.) otrzymała 6 nowoczesnych kasków strażackich. Planowane jest przekazanie w najbliższym roku pojazdu strażackiego. Szkoła w Malaiesti otrzyma 15 zestawów komputerowych.

Gminy Mitoc i Blizanów podpisały porozumienie już w roku 2013 rozpoczynając multiplikację kolejnych umów o współpracy między obu krajami. Ambasador Republiki Mołdawii w Polsce P. Iurie Bodrug ocenił: „Wielka polityka rodzi się w stolicach, wysokich gabinetach, a jej praktyczne realizacje odbywają się na poziomie gminnym i powiatowym. Doświadczenie, które ma Polska z czasu transformacji po ’89 roku, które przyszło do nas jako forma walki z ówczesnym reżimem komunistycznym, jest dla nas bezcenne”/dla TK Echo Pyzdr, 2013/.

Jednym z ważniejszych rezultatów wizyt jest zapowiedź zorganizowania kolonii letnich dla dzieci z Naddniestrza. W przyszłym roku przyjedzie 40 dzieci z opiekunami. Główni organizatorzy to parafie św. Józefa w Kaliszu i pw. Wszystkich Świętych w Liskowie oraz Starostwo Kaliskie. Program wypełnią także pozostali uczestnicy delegacji goszcząc dzieci w gminach Blizanów i Ceków Kolonia. Transport dzieci z Naddniestrza do Polski sfinansuje Ambasada RP w Kiszyniowie, która ma doskonałe rozeznanie w trudnościach bieżącego życia tamtejszych mieszkańców i w pełni popiera projekt.

We wsi Swoboda Raszków zapoznano się z problemami punktu medycznego obsługującego kilkuset mieszkańców. Ośrodek ten otrzymał już wsparcie organizowane przez TK „Echo Pyzdr” w roku 2016, lecz potrzeb jest wciąż bardzo wiele, od termometrów, lodówki, wyjałowiaczy  po wodociąg i kanalizację. Trudno wyobrazić w Polsce funkcjonowanie ośrodka bez wody i kanalizacji. Zbiórkę na jego rzecz bez wątpliwości wsparło wiele osób prywatnych oraz starostwa kaliskie i wrzesińskie. Z pewnością będzie powtórzona.

W przeddzień powrotu delegacji do Polski miało miejsce spotkanie z Panem Chargé d’affaires Ambasady RP Jerzym Stankiewiczem i jego małżonką P. Anną. Ponad godzinne spotkanie pozwoliło na przedstawienie przez każdego z członków delegacji konkretnych planów co do współpracy z Mołdawią oraz omówienie potencjalnych trudności. Ambasada wyposażyła naszą grupę w niezbędne informacje jak i gdzie aplikować o dofinansowanie oraz określiła ramy własnego wsparcia. Ambasada RP w Kiszyniowie czuwała ponadto nad bezpieczeństwem naszej grupy podczas całej wizyty, za co mieliśmy okazję podziękować.

Przed odlotem wszyscy uczestniczyli w celebrowanej mszy świętej w katedrze kiszyniowskiej, po której miało miejsce spotkanie z JE rzymsko-katolickim Biskupem Mołdawii Antonem Cosa. Administratorem apostolskim Mołdawii ustanowiony został w 1993 roku, odkąd odbudowuje struktury Kościoła katolickiego w jednej z najbardziej zateizowanych przez reżim komunistyczny byłych republik sowieckich.

Przed katedrą stoi ławka z rzeźbą naturalnej wielkości św. Jana Pawła II. Tę figurę naszego wielkiego Polaka odtworzy przy sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, ks. Prałat Jacek Plota przenosząc do Kalisza pamięć Mołdawii.  Katedra katolicka w Kiszyniowie  przyjęła nas mszą świętą pierwszego dnia wizyty i pożegnała w dniu ostatnim nadając klimat wszystkim innym spotkaniom, pośród których były msze święte także we wspólnotach polonijnych w Rybnicy (Naddniestrze) i Bielcach.

W delegacji wzięli udział:  Krzysztof Nosal (starosta kaliski),  ks. Prałat dr Jacek Plota (proboszcz i kustosz Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu), Mariusz Chojnacki (wójt gminy Ceków Kolonia), Sławomir Musioł (wójt gminy Blizanów), Wioletta Przybylska (dyrektor wydziału promocji Starostwa Kaliskiego), Janusz Nowak (dyrektor Gminnego Centrum Kultury w Cekowie Kolonii), Przemysław Kowalski (prezes Lokalnej Organizacji Turystycznej “Puszcza Pyzdrska”), Wiesława Wika Kowalska (prezes TK “Echo Pyzdr”, organizator wyjazdu delegacji do MD).

Towarzystwo Kulturalne „Echo Pyzdr” realizuje projekty społeczne na terenie Mołdawii od roku 2009. W rezultacie podpisano już około 11 porozumień partnerskich między samorządami różnego szczebla Polski i Mołdawii oraz promowano polskie doświadczenia demokratyczne i biznesowe w różnych środowiskach Mołdawii (także w Naddniestrzu). Wsparcia udzielała najczęściej Fundacja Edukacja dla Demokracji w Warszawie.

Obecnie TK „Echo Pyzdr” nie otrzymało wsparcia finansowego na wyjazd. Uczestnicy sami sfinansowali podróż, za wyjątkiem transportu lokalnego, który zaoferował dyrektor  Centrum Informacji i Wspierania Samorządów w Ialoveni Pan Tomasz Horbowski wspomagając inicjatywę także poprzez doprecyzowanie harmonogramu spotkań.

Od momentu powrotu trwają prace nad wnioskami do polskich instytucji mogących wesprzeć działania na terenach objętych współpracą w Mołdawii. Wielu rozmówców akcentowało powszechny w Mołdawii problem braku zagospodarowania śmieci. Powszechne jest także zapotrzebowanie na know-how dla rozwoju turystyki i pobudzania przedsiębiorczości. Wiele polskich doświadczeń z ostatnich 25 lat można przenieść do Mołdawii. Przy tak licznych partnerstwach polsko – mołdawskich konieczne wydaje się opracowanie strategii skoordynowanej współpracy, niezależnej od lokalnych cyklów wyborczych i ewentualnych deficytów organizacyjnych. Konieczne jest przy tym zapewnienie stabilnego wsparcia finansowego i organizacyjnego funkcjonowania tych partnerstw, w które włączyło się już niemal 30 samorządów.  Wsparcie Mołdawii przez stabilne demokratycznie państwa europejskie, w tym Polskę, służy stabilizacji gospodarczej i politycznej tego małego, lecz istotnego w relacjach Wschód – Zachód kraju.

Wiesława Wika Kowalska

www.echo.org.pl